Fosil
kayıtlarındaki her yeni bulgu ile insan evrimindeki bilgiler, sınıflandırma ve
teoriler değişmektedir. Hominiodae ailesi (büyük insansı maymunlar) 15-20 milyon
yıl önce dünyada var olma başlamıştı. 8-7 milyon yıl önce orangutanlar, 6-5 milyon
yıl önce de goril ve şempanzelerin türden ayrışması ile Hominidae (kuyruksuz
insansı maymunlar) 5 milyon yıl önce ortaya çıktı.
Eko-sistemdeki değişikler,
Buzul Çağları ve zor yaşam koşulları sonucu; birçok Hominidae canlı cinsi yok
olmuştur. 2 milyon yıl önce Homo cinsinin diğer canlılardan genetik ayrılaşması
ile ilkel insansı ortaya çıkmıştır. Sadece Afrika’daki Homo cinsi, varlığını
sürdürüp ve evrimleşerek dünyaya yayılmıştır.
Tarihlendirme
için kullanılan moleküler saat yönteminin mutasyon ve anatomik ölçümleme
karşılaştırmaları ile fosil bulgu tarihlendirmeleri arasında çoğunlukla büyük
zaman farklı ortaya çıkmakta, bu da evrim periodlarını belirsizleştirmektedir. Ayrıca
yeni fosil bulguları, farklı ve yeni türleri gösterse de, henüz yeterli ve bilimsel doğruluk taşıyan ara formlara çok az ulaşılmıştır, bu da bir önceki tür ile
sonraki tür arasındaki değişim ve evrimleşme konusunda kesin kanıt vermemektir.
Bu sebeple 50 yıl önce geliştirilen evrim şemasında önemli bir değişim gerçekleşmemiş
ama itirazlar, teoriler artmıştır.
 |
| İnsanın Evrimi |
Homo Habilis (Yetenekli İnsan):
Modern insanın ilk uzak insan atasıdır. Habilis, Afrika’da 2,4-1,5 milyon önce
ortaya çıktı. Yetenek evrimi göstererek
ve taşları bileyerek barınak, ilkel silahlar ve araçlar yapmayı öğrendi.
Habilis asgari düzeyde de olsa ses ile iletişim kurabiliyordu.
Homo Erectus
(Dik İnsan):
2 milyon yıl önce
evrimleşti, Homo habilis'ten türemiş uzak insan atasıdır. Dik durma becerisi, mağaraları
barınak olarak kullanması, avlanması ve göç etmesi ile evrimsel süreçte
varlığını uzunca bir süre korumuştu. Afrika, Hindistan, Çin ve Cava adası gibi geniş
coğrafyada yaşamıştı.
Homo erectus’ların 300 ile 250 bin yıl önce yok olduğu
düşünülse de son araştırmalar, bir kısmının 50.000 yıl öncesine kadar yaşadığını
iddia etmektedir. Mağara bulgularındaki yanmış ve parçalanmış beyin kemik
fosilleri göstermektedir ki, bazı erektus ve arkaik homo sapiens insansıların,
hemcinslerinin beynini yeme (kanibalizm) alışkanlığı vardı.
 |
| Lucy: AL 288-1 |
'Lucy' İskeleti:
1974 yılında Etiyopya’da
bulunan kadın iskeleti (Bilimsel adı: AL 288-1) insanın geçmişinin ne kadar eski
olduğunun kanıtı oldu. Beatles’ın şarkısından ilham ile “Lucy” adı verilen kadın
iskeleti, yaklaşık 3,2 milyon yaşında idi. Neredeyse eksiksiz kemikler, Homo
cinsi öncesi ayakları üzerinde durabilen Afrika insanımsı türü olan
“Australopithecus Afarensis” sınıfına ait idi.
Homo Neanderthalensis
(Neandertal İnsanı):
350.000 yıl
önce Avrupa ve Asya’da evrimleşti. Hantal beyin ve beden yapısı nedeniyle diğer
türlerle olan mücadelesinde yetersiz kaldığı düşünülmektedir, 40-30.000 yıl
önce yok oldu. Mitokondriyal DNA incelemeleri sonucu Neandertal insan ile Homa
sapiens arasında yeterli ortak gen akışı olmadığı ve iki ayrı tür oldukları
düşünülürken, 2010 yılında yapılan genom dizinlenmesi ile Neandertaller ve
modern insan arasında %1 ile %4 arasında gen alışverişi olduğunu kanıtlamıştır.
Bu kanıt sonucu, Avrupa’da Homo sapiens ve Neandertal insanın 10 bin yıl bir
arada yaşadığı düşünülmektedir. Neranderhal İnsan’a ait arkeolojik bulgulara
bakıldığında; ölülerini değerli eşyalar, yiyecekler ve silahlar ile gömdüğü,
böylece fiziksel gerçekliğin ötesinde mitik inançların doğmaya başladığı
görülmektedir.
Homo Sapiens
(Akılı İnsan):
Arkaik insan, 250-200.000
yıl önce evrimleşti. İkinci Buzu Çağı sonrası bir dönemde Erectus’tan Sapiens’a
doğru mutasyon ve zamana yayılan doğal seçim (seleksiyon) olduğu düşünülmektedir. Sapiens ile insan beynin hacminde ve
taştan alet üretiminde büyük gelişme oluşmuştu. Sapiens, Neandertal insan ve
doğa ile mücadelesinde becerisini kullanarak, modern insanın arkaik genetik
havuzunu oluşturdu.
Türlerin
yayılışında iki teori bulunmaktadır. En çok benimsenen, “Tek orjin Afrika’dan
çıkış” teorisine göre Homo sapiens,
70-50.000 yıl önce Afrika’dan dışarı göç etmeye başladı, sonrasından Avrupa ve
Asya’daki diğer Homo türleri karşısında doğal seleksiyon sonucu kalıcı cins oldu.
Diğer teori “Çoklu bölge evrimi” modelinde ise, Homo sapienslerin diğer Homo
türleriyle kaynaşmış olabileceği düşünülmektedir. Kadın mitokondriyal DNA
(mtDNA) ve erkek Y kromozonu araştırmaları, Afrika’dan çıkış modelini
doğrulamaktadır.
Homo Sapiens Sapiens (Kendini Bilen
İnsan):
Arkaik sapiens insanda meydana gelen DNA mutasyonu
sonuncunda ortaya çıkan Homo Sapiens Sapiens, modern insanın gen ve kromozon zincirini meydana getiren Ata olarak, 55-50.000 yıl önce evrimleşti. MtDNA soy ağacı ve genom analizleri göstermiştir ki
günümüzdeki tüm insanlar, “Mitokondriyal Havva” adı verilen Afrikalı bir kadın
atadan türemiştir.
Sapiens Sapiens ile bilgi birikimi ve
aktarımı oluştu, araç ve silah üretimi gelişti. Ayrıca ağaç, kireç taşı ve
pişmiş kilden eşya ve zanaat eserleri üretilmeye başlandı. İnsanlığın 2 milyondan
fazla bir süre önce başlayıp M.Ö. 10 binli yıllara yani Neolitik dönem ile
tarıma ve yerleşik hayata geçişine kadar uzanan geniş evrim sürecine “tarih öncesi“
adı verilmiştir. İnsan, Homo Sapiens ile doğadaki primat-hayvansı canlılardan
anatomik evrimsel kopuşunu tamamladı; kendilik bilincinin ve uygarlığın
gelişmesi ile tarih başladı.
